توسان یک جوان ورزشکار خوش تیپ، آموزش دیده در هنرهای رزمی، اما ظاهراً بسیار فقیر بود. او از من برای راه اندازی کسب و کار وام خواست. من احساس کردم که او پتانسیل دارد و برایش وام ترتیب دادم. مدت زیادی بعد از آن، او به کمک بیشتری نیاز داشت، اما فکر کردم بهتر است یاد بگیرد که «روی پای خودش بایستد». از نظر او من او را ناامید کرده بودم و به رابطه مان خیانت کرده بودم. بسیار ناراحت، او من را متهم کرد، “تو مرا به سمت مرگ کشاندی.” واضح بود که ما همدیگر را اشتباه متوجه شده بودیم. من بیرون از دنیای توسان ماندم و او بیرون از دنیای من.
بنابراین، آیا ما همچنان از کنار هم عبور می کنیم؟ آیا حداقل نباید سعی کنیم دنیا را از منظر دیگری ببینیم؟ در واقع، یادگیری یک فرهنگ هم هنر و هم مهارت است، سفری که هرگز پایان نمی یابد. من به عنوان یک فرد خارجی، باید از دنیای خودم – تا جایی که ممکن است – بیرون بیایم و به دنبال قدم گذاشتن در دنیای دیگران باشم تا به نوعی وارد پوست دیگران شوم.
راه های زیادی برای رویکرد به مطالعه فرهنگ ها وجود دارد. انسان شناسی فرهنگی به یک علم بسیار پیچیده تبدیل شده است. در خطر سادگی، می‌خواهم پارادایم پنج دایره‌ای را به عنوان راهی برای ورود به دنیایی دیگر، در مورد ما به جهان افغانستان، پیشنهاد کنم. هدف ما این است که تا حد امکان به سمت هسته فرهنگ افغانستان حرکت کنیم. اگرچه این پنج دایره نظمی از آشکار به مبهم دارند، باید در نظر داشته باشیم که آنها لزوماً متوالی نیستند، یعنی قبل از رفتن بیشتر به داخل نیازی به تسلط بر دایره های بیرونی نیست. همچنین حلقه ها متقابلاً منحصر به فرد نیستند. آنها همپوشانی خواهند داشت. شاید بهتر باشد آنها را به صورت مارپیچ در نظر بگیرید.
یادگیری درک فرهنگ – پنج حلقه
رفتار و اشیاء – یادگیری از طریق چشم با مشاهده کارهایی که افراد انجام می دهند
ما در ابتدا با تماشای کارهایی که مردم انجام می دهند، با مشاهده رفتار ظاهری، آنچه می خورند، آنچه می پوشند، شغلی که انجام می دهند و با توجه به چیزهای مادی که دارند، جنبه هایی از فرهنگ دیگر را می آموزیم. اینها چیزهایی هستند که وقتی وارد یک فرهنگ جدید می شویم اولین بار متوجه آن می شویم. در حالی که این رفتارها و اشیاء قابل مشاهده نقاط ورود مهمی هستند، ما اغلب فرض می کنیم که آنها فرهنگ هستند. اگرچه تا حدودی سطحی هستند، اما در عین حال عمیق نیز هستند. ممکن است دلایل عمیقی برای انجام برخی کارها وجود داشته باشد. مثلاً عید (تعطیلات مذهبی) است و ما جشن های بزرگ و بازدیدهای فراوان را برگزار می کنیم. همین چند روز قبل، همه لباس های نو خریده اند. خیاط ها شب و روز کار می کنند تا ساعات اولیه روز اول عید . بعد صبح عید می آید. چقدر زندگی روشن و شاد به نظر می رسد وقتی بچه ها با لباس جدید خود بیرون می دوند. همه به هم تبریک می گوییم ” عید مبارک !” ( عید مبارک!) اما مردم واقعا چه جشن می گیرند؟
ناگفته نماند که ورود به فرهنگ افغانستان فراتر از میهمان عید بودن، لذت بردن از قابلی پلو یا تیکه کباب و یا پوشیدن پیران تُمبان است. بریم جلوتر…
زبان و کلمات – یادگیری از طریق گوش با گوش دادن به آنچه مردم می گویند
زبان یک مارپیچ بیشتر است که فرد به فرهنگ دیگری قدم می گذارد. آنچه مردم می گویند و چگونه می گویند بیانگر طرز فکر آنهاست. وقتی صبح زود با راننده ای در تاکسی می نشینم یا از مغازه دار چیزی می خرم، می شنوم که می گویند بسم الله (بسم الله). من احتمالا اولین مشتری آنها هستم. حتی اگر این عبارت صرفاً یک عبارت تشریفاتی است که آنها استفاده می کنند، اما متوجه می شوم که آنها می خواهند کار خود را با برکت خداوند آغاز کنند. همه اینها از یک کلمه!
یادگیری و صحبت کردن به یک زبان دیگر فرآیندی بی پایان است و از آنجایی که فرد با فرهنگ دیگری ارتباط دارد بسیار ارزشمند است. ناتوانی در صحبت کردن به زبان محلی مانع از ایجاد روابط معنادار با افغان ها می شود. (البته «صحبت کردن به یک زبان» از احوالپرسی اولیه تا شعر خوانی و بحث در مورد نکات ظریف سیاست و فرهنگ و فراتر از آن را در بر می گیرد.) وقتی شخص به زبان دری یا پشتو اعتماد می کند، گویی دنیاهای دیگر به روی او باز می شود و مارپیچ به فرهنگ افغانستان عمیق تر می شود.
اما به یاد داشته باشید، کلمات بسیار بیشتر از آن چیزی هستند که به نظر می رسد در “ارزش اسمی” هستند، از آنچه به چشم می آید، یا چیزی که وارد گوش می شود. کلمات مملو از دلالت، با معانی دوگانه و سه گانه هستند. معمولاً ما کلمات را راهی برای انتقال اطلاعات می‌دانیم. درست است، اما کلمات بیشتر از انتقال حقایق یا اطلاعات انجام می دهند. از طریق کلمات با دیگران ارتباط برقرار می کنیم. از کلمات برای ایجاد روابط استفاده می شود. وقتی از کنار همسایه سالخورده ام می گذرم که بیشتر روز را پشت دروازه خود می گذراند، با این جمله با خوشحالی از من استقبال می کند: “یه فنجان چای؟” هیچ چایی آماده نیست، اما او تمایل خود را برای ارتباط با من به عنوان یک دوست ابراز کرده است. ممکن است با یک راننده تاکسی صحبت خوبی داشته باشید. همانطور که سعی می کنید کرایه را بپردازید، او می گوید: «مشکلی نیست. شما مهمان من هستید.» او هنوز هم حقوقش را می خواهد، اما خوشحالی خود را از اینکه می تواند به شما خدمت کند، اعلام کرده است.
ما می توانیم چندین نکته را در اینجا یاد بگیریم. از آنجایی که ما به دنبال ورود به دنیای افغانستان و یادگیری زبان آنها هستیم تا با افغان‌ها ارتباط عمیق‌تر و صمیمانه‌تری داشته باشیم، باید همه چیز را «به ارزش اسمی» نگیریم. در واقع، هر چه بیشتر از کلمات برای ایجاد روابط استفاده شود، فرد بیشتر از اهمیت «کلمه‌سازی» آگاه می‌شود. گفتار هم در رمزگذاری و هم در رمزگشایی کلمات به یک هنر تبدیل می شود. با «خواندن و صحبت کردن در بین خطوط»، ما بیشتر به ذهن افغان ها وارد می شویم و به تدریج متوجه می شویم که ورود به یک فرهنگ دیگر چقدر پیچیده است.
یکی دیگر از جنبه های زبان ادبیات است – کلمه نوشتاری. با آشنا شدن با کلام مکتوب، دریچه ای دیگر به دنیای دیگر باز می شود. ارزش کلام مکتوب عمیق است زیرا بسیار بیشتر از صدای یک فرد را در بر می گیرد. این بیانگر ارزش ها، باورها و واقعیت های قرون گذشته می شود. حماسه باستانی رزمندگان و پهلوانان، شاهنامه را در نظر بگیرید، به عنوان مثال توسط ابوالقاسم فردوسی. هزار سال پیش نوشته شده است و پیش از آن به صورت شفاهی و به صورت قطعات نوشتاری وجود داشته است. ده ها هزار افغان دری زبان به شاهنامه گوش داده و از آن لذت برده اند. این حماسه عظیم، نه تنها به «کلمه» نویسنده (نویسندگان) و گردآورندگان اصلی، بلکه همه کسانی که آن را در طول قرن ها خوانده یا گوش داده اند تبدیل می شود. بیشتر در این مورد بعدا.
احساسات و ارزش ها – یادگیری از طریق ذهن با درک آنچه مردم مهم و ارزشمند می دانند
در اینجا ما یک لایه دیگر را جدا می کنیم و عمیق تر وارد دنیای دیگری می شویم. ارزش ها اغلب فرض می شوند و به وضوح بیان نمی شوند. اما با مشاهده و گوش دادن، به زودی متوجه می‌شویم که به افراد و روابط، مکان‌ها، چیزها، رفتارها و رویدادها جایگاه بالاتری نسبت به دیگران داده می‌شود. مردم چیزها و اعمال را به دسته های مختلف اختصاص می دهند. در فرهنگ افغانستان، پسران در یک دسته و دختران در دسته دیگر قرار دارند. در روستاها، مردان با تولد پسر جشن می گیرند، اما وقتی دختر به دنیا می آید سکوت عجیبی می کنند. مردم ممکن است فقیر باشند، اما صدها دلار برای نمادهای وضعیت مانند تلفن های همراه و ساعت های فانتزی، لباس های گران قیمت و فرش خرج می کنند.
مطمئناً شخصیت منحصر به فرد است. با این حال، بدیهی است که افراد با فرهنگ و زبان خاصی، ارزش‌های پذیرفته شده دوجانبه، مفاهیم زیبایی، سلیقه در غذا و لباس، و راه‌های لذت بردن از زندگی یا ابراز غم و اندوه را توسعه می‌دهند و به آنها منتقل می‌کنند. به عنوان مثال، اکثر خانه های افغانی با فرش های قرمز مایل به طراحی مشابه و توشاک (کوسن های کف بلند) مبله می شوند. می توان فرض کرد که یک وعده غذایی در یک عروسی افغانی یا یک تشییع جنازه شامل قابلی پلو و کوفته ( کوفته ) باشد. سلام در افغانستان بسیار مهم است. اگر فراموش کنم صبح به همکاران در محل کار سلام کنم، وای بر من!
برای ایجاد و حفظ روابط خوب، باید یک فرد خارجی بیاموزد که چه رفتارهایی توهین آمیز است و به احساسات افراد آسیب می رساند. یک بار با یک کتابدار که روشنفکر قابل توجهی بود صحبت می کردم. او کتاب خاصی را به من نشان داد و مرا تشویق کرد که آن را برای تحقیقم بخوانم. آن روز عجله داشتم و به فارسی به او گفتم: «ببخشید، اما الان وقت ندارم». او در محل جلوی من را گرفت و به آرامی به من توبیخ کرد: “تو هرگز نگویی “وقت ندارم”. شما می گویید “امروز مزاحم شما نمی شوم.” چه فرقی می کند؟ پاسخ اول خودمحور است، پاسخ دوم مودبانه به شخص دیگر احترام می گذارد.
ارزش‌ها با چیزهای کوچک، اعمال و کلمات شروع می‌شوند، اما حاوی مفاهیم عمیقی هستند. همانطور که برای مشاهده چگونگی و چرایی این چیزهای کوچک وقت صرف می کنیم و قادر به قدردانی و پذیرش آنها هستیم، به قلب همکاران و همسایگان افغان خود نزدیکتر خواهیم شد.
باورها و ایمان – یادگیری قلب با درک اینکه مردم به چه چیزی اعتقاد دارند و چگونه ایمان خود را ابراز می کنند
به عبارت دیگر دین. افغان‌ها مسلمان هستند و ایمانشان همه جنبه‌های زندگی آنها را در بر می‌گیرد. درک افغانستان و فرهنگ های این کشور بدون قدردانی و درک عمیق اسلام – تاریخ، آموزه ها، جشن ها، قوانین و اعمال آن، حرام ( حرام ) و حلال ( حلال ) غیرممکن است. بسیاری از افغان‌ها استدلال می‌کنند که فرهنگ و مذهب جدایی‌ناپذیرند، و همه فرهنگ، رفتار، گفتار و ارزش‌ها در ذیل دین قرار می‌گیرند. راه های زیادی برای درک ایمان اسلامی وجود دارد، زیرا این دین دایره ای عمیق تر از واقعیت های مختلف است.
- می توان اسلام را به طور رسمی مطالعه کرد، قرآن و کتاب های تاریخ را در مورد چگونگی توسعه اسلام در خاورمیانه و آسیا مطالعه کرد.
- همچنین باید به تفاوت‌های شیعه و سنی نیز توجه کرد. به عنوان مثال، چرا بسیاری از هزاره ها روز دهم محرم (روز شهادت حسین) را با این شور و حرارت گرامی می دارند؟
- با درک تصوف می توان فهمید که چرا گروهی از مردان در یک دایره فشرده می نشینند، چشمان خود را می بندند، سرهای خود را یکپارچه تکان می دهند و ساعت ها اللّه الله (او الله، او الله) شعار می دهند.
- وقتی در تاکسی یا اتوبوس هستید، مسافری را می بینید که زیر لب دعای کوتاهی می خواند و دستانش را روی ریشش می برد. به بیرون نگاه می کنی و متوجه زیارتگاهی می شوی که با پارچه ها و پرچم ها تزئین شده است. اتوبوسی می‌گذرد که پرچم‌های سیاه زیادی به آن بسته‌اند و یک چشم بزرگ پشتش با عبارت چشم بد به دور (چشم بد به دور) نقاشی شده است. بیانگر اعتقاد به دنیای ارواح و اشتیاق به تجربه نعمت از جانب خداوند است.
- سوال دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که اسلام، هویت و فرهنگ چگونه به هم مرتبط هستند؟ آیا دین جزء فرهنگ است یا فرهنگ بخشی از دین؟ برخی از پشتون ها ابتدا خود را پشتون و سپس مسلمان می بینند. به ضرب المثل “ممکن است ایمانم را از دست بدهم، اما هرگز پختو را از دست ندهم” توجه کنید. یک مسلمان مؤمن به این تصور اعتراض خواهد کرد، اما این نشان دهنده اهمیت رمز افتخار و هویت قبیله ای پشتون برای کسانی است که از آن استفاده می کنند.
جهان بینی و روح – یادگیری دنیای واقعی (در صورت امکان) با تماشا، نقد، پرسیدن سؤال، گوش دادن و خواندن
جهان بینی یک افغان چیست؟ چگونه او رویدادهای محلی، ملی و بین المللی را درک و توضیح می دهد؟ البته، نگاه یک افغان به جهان ممکن است بسیار متفاوت از نگاه دیگری باشد. با این حال، همانطور که ساموئل هانتینگتون در مطالعه بحث برانگیز خود، برخورد تمدن ها ، بیان کرده است، از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و فروپاشی دیوار برلین، مردم در سراسر جهان سوالات اساسی درباره هویت می پرسند. ما که هستیم؟ چگونه جهان را درک کنیم و آن را درک کنیم؟ هانتینگتون مشاهده می کند،
و آنها به این سؤال به روش سنتی که انسانها به آن پاسخ داده اند، با اشاره به چیزهایی که برای آنها مهم است، پاسخ می دهند. مردم خود را بر اساس اصل و نسب، مذهب، زبان، تاریخ، ارزش ها، آداب و رسوم و نهادها تعریف می کنند. آنها با گروه‌های فرهنگی مانند قبایل، گروه‌های قومی، جوامع مذهبی، ملت‌ها و در گسترده‌ترین سطح، تمدن‌ها شناسایی می‌شوند.
آمارتیا سن، اقتصاددان و فیلسوف، در کتاب خود هویت و خشونت – توهم سرنوشت ، تز هانتینگتون را کم اهمیت جلوه می دهد و استدلال می کند که هر فردی دارای هویت های متکثر است. تقسیم جهان بر اساس تمدن‌ها، جهان‌بینی‌ها یا «هویت‌های مذهبی» منجر به کاهش و به حداقل رساندن دیدگاه مردم می‌شود. به طور مصنوعی افراد را در یک و تنها یک گروه قرار می دهد. هر فرد دارای هویت های متعددی از جمله مذهب، ملیت، زبان، حرفه و علایق است. سن این تعدد هویت‌ها را به آزادی انتخاب فرد برای انتخاب معنا و هویت خود در زندگی بستگی دارد.
سن بیش از حد سطحی است، به ویژه برای فرهنگ های قبیله ای. تأکید او بر انتخاب فردی، «اینرسی قبیله» را که مردم را از انتخاب آزاد باز می دارد، نادیده می گیرد. ثانیا، و بسیار عمیق‌تر، در فرهنگ‌های قبیله‌ای هیچ چیز عمیق و عمیقی به اندازه همذات پنداری با مردم خود وجود ندارد. همانطور که گفته می شود، “خون عمیق می رود.”
اگرچه تز هانتینگتون همچنان انتقادات زیادی را برانگیخته است، تعداد فزاینده ای از فرهنگ ها هر گونه تصور از جهان گرایی را رد کرده اند و هویت خود را در شیوه های سنتی زندگی می یابند. مردم خود را با دیگرانی که جهان بینی مشابه یا مشابهی دارند هماهنگ می کنند.
جهان بینی نحوه نگرش مردم از یک فرهنگ به جهان است. فرهنگ ها ساختارهایی از ایده ها را ایجاد می کنند – معمولاً نانوشته – که به مردم و رویدادهای اطراف آنها جهت و تعریف می دهد و به آنها کمک می کند تا تجربیات خود را درک کنند، تفسیر کنند و معنا پیدا کنند. یک رویداد یا تجربه یکسان توسط افراد مختلف بر اساس جهان بینی آنها متفاوت تفسیر می شود. اگر بخشی از یک رویداد یا تجربه خارج از این چارچوب باشد، فرد نسبت به این تجربه خاص ناآگاه یا کور خواهد بود. او جنبه های خاصی از این رویداد یا تجربه را نخواهد دید، نمی شنود، احساس نمی کند یا درک نمی کند. مثل یادگیری یک زبان دیگر است. ما نمی توانیم صداهای خاصی را بشنویم زیرا با آن صداها بزرگ نشده ایم.
در اینجا مزیت ورود به فرهنگ دیگری نهفته است. ما اغلب زمانی که روش های افراد دیگر را می آموزیم نسبت به روش های خود آگاه تر می شویم. ما جهان بینی خود را ناخودآگاه یا حتی ناخودآگاه می آموزیم. بنابراین، ما معمولا از آن بی خبر هستیم. ما نمی توانیم به راحتی روح خود را ببینیم یا درک کنیم. اما همانطور که دیگران را مشاهده می کنیم، شروع به مقایسه شیوه زندگی آنها با شیوه های خود می کنیم – مضامین زندگی آنها با موضوعات ما. این به ما کمک می کند تا فرهنگ خود و همچنین فرهنگ جدیدی را که وارد می شویم، نقد و درک کنیم.
در عین حال، به راحتی می‌توان تصور کرد که روش‌های ما روش‌های صحیح «انجام زندگی» و حتی برتر از دیگران هستند. این منجر به قوم‌گرایی می‌شود – نگرشی که روش‌های ما را درست می‌بیند و ارزش‌ها، نظام‌های اعتقادی و جهان‌بینی فرهنگ دیگر را پیش از موعد قضاوت می‌کند. از طرف دیگر، وقتی بیشتر وارد فرهنگ دیگری می‌شویم و احترام زیادی برای نظام‌های اعتقادی و جهان‌بینی آن قائل می‌شویم، می‌توانیم وارد یک رمانتیسیسم بی‌معنا شویم که همه چیز را در فرهنگ دیگر شیرین و شگفت‌انگیز می‌بیند. این یک «نسبی‌گرایی فرهنگی» ساده‌لوحانه است که فکر می‌کند همه تبیین‌های رویدادها و تجربیات به یک اندازه معتبر هستند، که هیچ راهی بهتر از هر راه دیگری نیست.
توضیحات و هشدارها
پس چگونه می‌توانیم لایه‌های قوم‌گرایی خود را از بین ببریم و به فرهنگ دیگری برویم؟ آیا فرهنگ دیگری را ایده آل می کنم یا همه چیز را انتقادی تفسیر می کنم؟ چگونه می توانم برای یافتن پل های مشترک و قدردانی از تفاوت ها تلاش کنم؟ یادگیری فرهنگ دیگری سفری است که در آن فرد عمیق‌تر و عمیق‌تر به دنیای دیگر سفر می‌کند. مانند رفتن به مدرسه است، جایی که فرد دائماً بیشتر در مورد زندگی، خود و دیگران می آموزد.
خودآگاهی سالم که همه ما مخلوقات فرهنگ و جهان بینی خود هستیم، ما را از تقلید سطحی روش های دیگران و همچنین قضاوت زانویی تند و تیز دور نگه می دارد. خارجیانی که در افغانستان یا هر کشور خارجی زندگی می کنند، به راحتی می توانند در حباب فرهنگی خود خارج از جهان دیگر باقی بمانند. آنها ممکن است از گشت و گذار گاه به گاه به دنیای دیگر لذت ببرند و از مهمان نوازی استثنایی میزبانان خود خوشحال شوند، اما به سرعت به پناهگاه خود باز می گردند. دیر یا زود این حباب پاپ خواهد شد.
ما انتظاراتی داریم و افغان ها از ما انتظاراتی دارند که ناگزیر به درگیری و ناامیدی می انجامد. سپس دیوارهایی می سازیم که ما را از یکدیگر جدا می کند. دیوارهای سوء تفاهم، فرهنگ های ما را برای مدت طولانی از یکدیگر جدا کرده است.
صداهایی از Deep Inside
افغانستان کشور دیوارهاست. قبل از ساختن خانه، مالک مطمئن می شود که چهار دیوار محکم دور حیاط او را احاطه کرده است. علاوه بر این، هر دیوار به اندازه ای بلند است که هیچ غریبه ای نمی تواند به داخل حیاط نگاه کند. ما رژیم طالبان را به یاد می آوریم که دیوارها را سیاسی کرد و از همه زنان می خواست که «دیوارهای قابل حمل» ( برقع ) را با خود حمل کنند. تا حدی، این منعکس کننده بیشتر فرهنگ محافظه کار روستایی بود.
نه تنها دیوارها هر حیاط را احاطه کرده اند، بلکه پرده های سنگین «روانی» بر زندگی مردم آویزان شده است. مردم به راحتی احساسات شخصی خود را آشکار نمی کنند. در محیط ادب، گفتار مؤدبانه را می‌توان دیواری دانست که افکار و احساسات درونی فرد را پنهان می‌کند.
مردمی که در پشت این دیوارها زندگی می کنند چگونه می توانند شروع به صحبت کنند و افکار و احساسات خود را به دنیای ماورای آنها منعکس کنند؟ آنهایی که در بیرون هستند چگونه می توانند در مورد زندگی پشت این همه دیوار یاد بگیرند؟ هر دو داستان گفتاری و نوشتاری، که از پشت دیوارهای یک فرهنگ محصور بیرون می آیند، از زندگی هایی صحبت می کنند که در زیر قرن ها پرده و پوشش مدفون شده اند. فرزانه میلانی در کتاب حجاب و کلام خود، ادبیات زنان قرن بیستم در ایران را عملی بی حجابی می داند. به همین ترتیب، در افغانستان که فرهنگ محدودتری نسبت به ایران و دیوارهای بلندتر داشته است، داستان کوتاه دری مدرن شروع به پرده برداری از صداهای خفه شده دنیایی پنهان و تقریباً ناشناخته کرده است. نویسنده از طریق داستان کوتاه، دریچه ای به زندگی فرهنگی، افکار و آرزوهای عاطفی مردم عادی افغان ارائه می دهد. او به ما اجازه می دهد که وارد دادگاه های درونی «دایره فرهنگ» شویم.
من خودم را در این داستان می بینم!
زمانی که من داستان های کوتاه دری را به انگلیسی ترجمه می کردم، بسیاری از افغان ها به من کمک کردند تا اصطلاحات، ضرب المثل ها و اصطلاحات محاوره ای را توضیح دهم. یک روز که داشتم روی داستانی کار می‌کردم که کارمندان دولتی را که فضایی در دفاتر دولتی تیره و تار اشغال کرده بودند را طعنه می‌زند، همکارم در حالی که نظرش را می‌گفت، قهقهه زد: «می‌توانم خودم را در این داستان ببینم!»
شاید به همین دلیل است که کتاب پرفروش انگلیسی بادبادک باز اثر خالد حسینی هم با استقبال و هم مخالفت افغان ها مواجه شده است. یکی از افغان‌ها می‌گوید: «وقتی آن را می‌خواندم، فکر می‌کردم که دوران کودکی‌ام را دوباره زنده می‌کنم.» با این حال، برخی نمی‌خواهند دوران کودکی‌شان علنی شود. بسیاری از افغان ها نیز این رمان را بسیار سیاسی خوانده اند. قهرمان داستان به فرهنگ مسلط تعلق دارد و به دنبال “کفاره کارهای اشتباه خود” علیه دوستی از قبیله ای است که به طور سنتی قربانی شده است.
نوعی انسان شناسی
در این راستا، رمان، داستان کوتاه، ضرب المثل ها، شعر و هنر – موسیقی، ترانه، هنرهای زیبا، فیلم ها و صنایع دستی سنتی- تبدیل به پنجره ای به یک فرهنگ می شود. همانطور که گفتار شفاهی منعکس کننده زبان است، ادبیات، هنر و صنایع دستی نیز بیانگر فرهنگی هستند که در آن تولید می شوند. مطالعه ادبیات و هنر افغانستان به نوعی مطالعه در انسان شناسی، مطالعه یک قوم و فرهنگ آنها می شود. داستان مکتوب و شفاهی، قطعه سرامیک، شعری هزار ساله، فرش دستباف، تابلوی نقاشی خوش طرح، فیلم افغانی، شعر غزلی همراه با موسیقی، ضرب المثل ها و روایت های زنانه و مردان – هر کدام را می توان تصویری از جامعه افغانستان دانست. این داستان ها به ما کمک می کنند تا چشم انداز فرهنگ را درک کنیم و درک کنیم.
اما ما باید مراقب باشیم. داستان های فردی خوب و جالب هستند، اما ممکن است یک انحراف باشند یا عادی نباشند. دانیل برتو هشدار می دهد، «در حالی که تحقیقات اجتماعی نیاز به استفاده از منابع گوناگون برای مشاهده کامل یک «شیء» معین دارد، این شی هرگز نباید یک فرد باشد… به نظر می رسد جمع آوری نه یک بلکه چندین داستان زندگی ضروری است. و این به حل مشکل صداقت کمک می کند زیرا این داستان های زندگی ممکن است در مقابل یکدیگر “بررسی” شوند…” بنابراین ما ارزش اشکال مختلف و همچنین مجموعه ها یا گلچین های هنری را می بینیم. تا حدی به داستان های جمعی یک قوم تبدیل می شوند.
به عنوان مثال، ادبیات کلاسیک به صدای جمعی یک فرهنگ تبدیل می شود. در سندی که یک ملی‌گرای ایرانی به مناسبت هزارمین سالروز تولد فردوسی در سال 1940 نوشته است. شاهنامه فردوسی را «یکی از شاهکارهای ادبی جهان» می ستاید و نتیجه می گیرد:
ما باید به [سعدی، مولانا و حافظ] اجازه دهیم که در کنار فردوسی بایستند و آنها را چهار رکن زبان و ادب فارسی، چهار عنصر سازنده فرهنگ و شخصیت ملی مردم پارسی بنامیم.
بسیاری از افغان‌ها می‌توانند با این احساس همذات پنداری کنند که این چهار شاعر کلاسیک فارسی – و نیز دو شاعر کلاسیک پشتو، رحمان بابا و خوشحال خان کتک – تصاویر متنوع اما واقعی از فرهنگ سنتی افغانستان را از طریق شعرشان منعکس می‌کنند.
از منظری بسیار متفاوت، یک خانواده افغان که طرح‌ها و نقش‌های پیچیده‌ای را در فرش می‌بافند، داستانی از فرهنگ را نیز روایت می‌کنند.
امیدوارم با خواندن فصول مختلف این کتاب وقتی وارد داستان هایی از دنیای دیگر می شوید، لحظاتی از افزایش علاقه وجود خواهد داشت. شما شروع خواهید کرد به اختلاط داستان ها – داستان های دنیای خودتان و داستان های این دنیای جدید. گاهی اوقات ممکن است داستان ها مطابقت داشته باشند، گاهی اوقات آنها با داستان شما تضاد دارند. گاهی اوقات داستان آنها با داستان شما صحبت می کند. آن فکر یا موضوع را دنبال کنید و ببینید این داستان جدید شما را به کجا می برد.
